اگرچه از مرداد ماه امسال خبر موفقیت اولیه این طرح منتشر شده بود، اما روز گذشته، با اعلام نتایج موفقیت آمیز تحقیقات تکمیلی، این روش رسما مورد تایید قرار گرفت. با این روش، بیمارانی که به دلیل آسیب نخاعشان، حتی نمی توانستند اندام خود را حس کنند، امروز می توانند پای خود را حرکت دهند و با کمک راه بروند.
کاری که 6 سال قبل شروع شد
آنچه دیروز به صورت رسمی اعلام شد، همانند طرح داروی ایدز که روز گذشته مراسم رونمایی آن برگزار شد، نتیجه پژوهش هایی است که از سالیان قبل آغاز شده است.
دکتر سعید سرکار، رئیس مرکز تحقیقات علوم و تکنولوژی پزشکی، در حاشیه مراسم گفت: کار تحقیقات در مورد تزریق سلول های شوان برای ترمیم ضایعات نخاعی از حدود 6 سال پیش شروع شد. از حدود 4 سال پیش هم آزمایش های حیوانی آن شروع شد و فاز آزمایش های حیوانی خیلی خوب پیش رفت، تا اینکه توانست مجوز تحقیقات بالینی را برای مجریان طرح به ارمغان بیاورد.
نحوه درمان ضایعات نخاعی با کمک تزریق سلول های شوان عصب «سورال» پشت پای خود بیمار انجام می‌گیرد.
دکتر هوشنگ صابری، جراح مغز و اعصاب و مجری این طرح، در مورد روند تحقیقات و نتایج حاصل از آن در مراسم دیروز خاطر نشان کرد: در طرح ترمیم ضایعات نخاعی در بیمارستان امام خمینی از تعداد 5 هزار فرد مورد معاینه، در ابتدا 500 نفر مورد ارزیابی و پس از آن 30 نفر انتخاب و مورد عمل جراحی قرار گرفتند که از این میان 40 درصد بهبودی جسمی و حسی یافتند و 35 درصد بدون تغییر ماندند و 25 درصد هم هنوز در مراحل اولیه پس از جراحی قرار دارند و ارزیابی قطعی آنها ممکن نیست.
درمان بیماران دچار ضایعات نخاعی جزو آرزوهای قدیمی پزشکان بوده است و به همین دلیل در بسیاری از کشورهای جهان تلاش هایی به این منظور انجام شده است.
دکتر سرکار در این باره گفت: پیش از این، دانشمندان روس با استفاده از سلول های مخاط بویای سعی در ترمیم ضایعات نخاعی داشتند. دانشمندان چینی هم با استفاده از سلول های بنیادی جنین سقط شده سعی در ترمیم ضایعات نخاعی داشتند. اما هیچ کدام به اندازه روش ایرانی ترمیم ضایعات نخاعی با کمک تزریق سلول های شوان نتیجه نگرفته اند.
شایعات بی‌اساس درباره عوارض
اگرچه ضایعات نخاعی با تزریق سلول های شوان خیلی کم خطر به نظر می رسد ولی حرف‌ها و حدیث های زیادی از همان مرداد ماه که خبر نتایج این تحقیقات در کشور منتشر شد، در محافل علمی و غیر علمی شایع شد و از عفونت تا تومور و سرطان را به عنوان عوارض به این روش درمانی جدید نسبت دادند.
دکتر صابری در حاشیه این مراسم در این باره، گفت: ما در مدت یک سالی که بیماران تحت درمان با این روش را پیگیری کرده ایم، هیچ عارضه خاص جراحی ندیده ایم. البته به صورت تئوریک می توان عوارض زودرس، متوسط و دیررس را برای این روش درمانی در نظر گرفت.
عوارض زودرس می توانند عفونت و خونریزی محل عمل جراحی و تشدید علایم نولوژیک بیمار باشد. خوشبختانه ما چنین عوارضی را در بین 30 بیمار مورد بررسی ندیدیم.
عوارض متوسط می توانند عفونت های داخل نخاعی و مغزی باشند که خوشبختانه این هم مشاهده نشده است. عوارض دیررس می توانند عفونت های ویروسی و ایجاد تومور باشند که باز خوشبختانه تا کنون چنین عارضه ای در بین بیماران ما دیده نشده است.
ولی باید متذکر شوم که اختلال ایجاد تومور در اثر این روش درمانی برابر با احتمال ایجاد تومور در سایر بافت های بدن بیمار است. چون سلول هایی که برای این روش درمانی مورد استفاده قرار می گیرند، از بدن خود بیمار استخراج شده اند و به هیچ عنوان ما برای رشد آنها از محرک های رشد استفاده نمی کنیم. به این ترتیب احتمال ایجاد تومور در اثر این تزریق با احتمال ایجاد تومور از سلول های طبیعی خود فرد برابر است.
مشکلات بیماران
یکی از مشکلاتی که بیماران با آن مواجهند، این است که نمی دانند آیا این روش درمانی می تواند کمکی به آنها بکند یا نه. همین سئوال باعث شده تا از مرداد ماه تا کنون دکتر صابری دچار مشکل شود و بیماران حتی برای کسب جواب سئوالات خود به منزل دکتر صابری هجوم بیاورند و دردسرهایی برای او ایجاد کنند.
دکتر صابری در این‌باره گفت: فقط حدود 10 درصد از بیمارانی که به ما مراجعه کردند، تحت درمان با این روش قرار گرفتند. چون فقط همین تعداد از بیماران واجد شرایط بودند. ولی باید همه بیماران دچار مشکلات نخاعی جواب خود را بگیرند. برای پاسخ دهی به این افراد سایت اینترنتی www.basir.tums.ac.ir تشکیل شده است.
افتتاح 3 مرکز ترمیم ضایعات نخاعی تا سال آینده
محمود احمدی نژاد در این مراسم، ضمن بیان این که در 20 سال آینده، به لحاظ علمی ما باید بالاترین رتبه‌های علمی منطقه را کسب کنیم، گفت: معتقدم این توانمندی در میان دانشمندان و علمای ایران وجود دارد.
رییس جمهوری ادامه داد: گزارش های بسیار افتخارآمیزی وجود دارد به ویژه در ایده‌های نو و ارایه مقاله‌های ارزشیابی شده، با جهش چشمگیری مواجهیم که نشانگر توانمندی ما در عرصه‌های پزشکی است.
رییس جمهوری همچنین اعلام کرد: بنده از این مراکز و مجموعه آن پشتیبانی خواهم کرد و هر بیماری را که در این مراکز پذیرش کنند در صورتی که توان مالی لازم را نداشته باشد، دولت از طریق بیمه و یا به طور مستقیم از آن حمایت خواهد کرد.
دکتر کامران باقری لنکرانی، وزیر بهداشت نیز در مراسم تقدیر از پژوهشگران ترمیم ضایعات نخاعی گفت: 3 مرکز تخصصی ترمیم ضایعات نخاعی با هدف ارتقاء و گسترش ارایه خدمات درمانی به بیماران تا 6 ماه آینده در داخل کشور راه اندازی خواهد شد.
